20 października 2023

Renowacji ciąg dalszy

[below]Macewa po renowacji wróciła na cmentarz (poniżej tłumaczenie nagrobka)

Trudno wyjaśnić jak wiele znaczy powrót kolejnego nośnika pamięci na cmentarz po wspaniałej renowacji dokonanej przez Pana Edwarda Halucha. Oprócz wartości religijnej (własność zmarłego), to także ślad po kolejnej mieszkańce Krościenka. O Malce/Małce świat miał zapomnieć. Póki żyli jej bliscy na grobie zapewne były kamienie(symbol pamięci) przyniesione przez bliskich, znajomych. Zmarła w 1874 (to jeden z najstarszych nagrobków) jeszcze kilkadziesiąt lat miał kto dbać o jej grób skoro dotrwał do 1942 roku kiedy wszystko się skończyło wraz z eksterminacją żydowskich mieszkańców i także rodziny Malki. Z czasem nawet cmentarz z nagrobkami wołającymi o pamięć zaczął nazistom przeszkadzać. Jak wiemy z relacji nagrobki posłużyły do utwardzenia podłogi w magazynie, utwardzenia brzegów strumienia. Podłogę odnaleźliśmy dzięki temu cmentarz nie jest pusty a kolejne odnowione macewy będą krzyczeć o pamięć Chwile jak ta pokazują jak bardzo warto dbać o pamięć a szczególnie robić to z wspaniałymi ludźmi! Dziękuję Jolanta Kruszniewska za tłumaczenie, Jakub Dyda, Szczepan Wroński, Robert Sanecki. Koszt renowacji macew w naszym lapidarium to 20 tys złotych.

Już wkrótce otworzymy nasze lapidarium w którym wyeksponowanych jest ponad 200 fragmentów nagrobków w tym Malki.

Tłumaczenie nagrobka:

Tu jest pochowana

Kobieta poważana

I skromna, i pobożna, i znana

Kobieta dzielna, któż ją znajdzie? Swoją dłoń

Otwierała przed ubogim, swoją rękę wyciągała

do biednego. Strzegła micw hn’’h

Młoda wiekiem Malka córka uczonego w Torze

Cudownego naszego nauczyciela, pana Szlomy Chaima

Odeszła 24 adar 634 (*13 marca 1874 r)

Niech jej dusza….

**H’n’h – przykazania dla kobiet: oddzielania ciasta, czystości i zapalania świateł szabaowych.

—————————————————————————

A matzevah has returned to the cemetery after restoration (translation of the tombstone below)

It is difficult to explain how much it means to be able to return yet another bearer of memory to the cemetery after its magnificent renovation carried out by Mr Edward Haluch. Apart from its religious value, the matzevah is also a trace of another resident of Krościenko. Malka was to be forgotten by the world. As long as her relatives and friends lived, stones (a symbol of remembrance) would be placed on her grave. She died in 1874 (which makes her matzevah one of the oldest gravestones in the cemetery). Her tombstoned survived and was taken care of for some seventy years until 1942, when everything ended with the extermination of the Jewish inhabitants of the town, including Malka’s family. With time, even the cemetery with its tombstones crying out for remembrance began to disturb the Nazis.

As we know from testimonies, the tombstones were used to harden the floor of a warehouse and to pave the banks of the stream. We have found that floor, thanks to which the cemetery is no longer empty, and more restored gravestones will cry out for memory

Moments like this show how worthwhile it is to care about memory, especially when it can be done with such wonderful people! Thanks to Jolanta Kruszniewska for translating, and to Jakub Dyda, Szczepan Wroński and Robert Sanecki.

The cost of the restoration of the matzevot in our lapidarium is 20,000 zloty.

We will soon open our lapidarium, which displays more than 200 fragments of tombstones, including Malka’s.

Translation of the tombstone:

Here is buried

a respectable woman

and modest, and pious, and known,

a brave woman, who can find her? She opened

her hand to the poor, she extended her hand

to the needy. She guarded the mitzvot hn”h.

Young Malka, daughter of a Torah scholar,

our wonderful teacher, Mr Shlomo Chaim.

She passed away on 24 adar 634 (*13 March 1874)

May her soul….

**H’n’h – commandments for women: separating the dough, cleanliness and lighting the Shabbat lights.

#ludzienieliczby#LNL#LNL6#peoplenotnumber#shoahnames#pamiętamy#Krościenko#cmentarz#pamięć#Zagłada#weremember